Fotografie dichtbij: detailfoto’s vertellen een verhaal

Detailfoto’s, sommigen maken ze van nature, anderen vergeten ze gewoon. Er is maar een kleine groep fotograferen die van nature alles tussen piepklein detail en superwijd overzichtsbeeld fotografeert. Maar waarom zou je details eigenlijk fotograferen? Daar kunnen meerdere redenen voor zijn. In deze blog beschrijf ik hoe je details kunt gebruiken ter ondersteuning van een verhaal. 

Wat voor soort fotograaf ben jij?

Richt je je lens graag op het kleine, of heb je als fotograaf vooral de neiging om naar het grotere geheel te kijken? Zoom je graag in op een detail van de zijgevel, of grijp je liever naar je groothoeklens om een totaalplaatje van een gebouw te maken? Het zijn vragen om regelmatig bij stil te staan als beeldmaker. Zeker als je gaat kijken naar de verhalende kant van beelden. Er is altijd een persoonlijke voorkeur en een persoonlijke geschiedenis. Ben je lang geleden begonnen met fotograferen, dan is de kans bijvoorbeeld groot dat je eerste camera niet eens dichtbij kón fotograferen.

Details en overzichten vullen elkaar aan

Maar wat voor soort fotograaf je ook bent (of was); details kunnen een overzichtsbeeld enorm veel duiding en betekenis geven. Omgekeerd kan een overzichtsbeeld de context van de omgeving meegeven die je in het detailbeeld vaak mist.

Het geïsoleerde detail

Door een detail te isoleren van de omgeving, vraag je exclusieve aandacht. Bovendien worden onderdelen zichtbaar die in een overzichtsfoto volledig zouden wegvallen. En juist kleine onderdelen kunnen belangrijk zijn voor een verhaal. Een verhaal over hoe iets technisch werkt, over hoe iets er van dichtbij uitziet, of over hoe iets is geconstrueerd. Door het kleine in beeld te brengen, kun je het grote in een ander daglicht stellen.

Verhalende details, voorbeeld 1: van grasspriet tot zeewering

Detailfoto’s kunnen heel geschikt zijn om een gebeurtenis of proces te ‘illustreren’, al is het soms alleen voor de goede verstaander. Wie bijvoorbeeld weet dat helmgras zeer belangrijk is bij duinvorming, zal bij dit grasje op het strand van Noord-Texel al snel een beginnende duin ontwaren. Voor anderen is dat misschien minder duidelijk. In een fotobijschrift kun je dit natuurlijk makkelijk uitleggen. Maar het interessante aan deze foto is dat iets heel kleins rechtstreeks te koppelen is aan zoiets groots als een zeewering. Een heel nuttig beeld in een serie over duinen, duinvorming of zeeweringen. Bovendien zorgt zo’n detail ook voor de nodige variatie in je serie!

Verhalende details, voorbeeld 2: het sleuteldetail

Details kunnen ook een sleutelrol spelen. Denk aan het klapmechanisme van de klapschaats. Door zo’n detail in beeld te brengen, ondersteun je het grote verhaal van hoe zo’n schaats werkt. Ook de musketonhaken bij een klettersteig zijn sleuteldetails, en daardoor interessante objecten om in beeld te brengen. Een van de twee musketonhaken moet je als klimmer altijd aan de langs de rotswand gespannen stalen kabel zekeren. Het is de levenslijn. Het is wat een klettersteig anders maakt dan andere vormen van rotsklimmen. Maar dikke kans dat je zo’n beeld vergeet te maken als je met camera en al, hangend in de rotswand, aan het fotograferen bent. Niet alleen doordat dat soms lastig is, maar vooral doordat andere beelden zo spectaculair zijn en zo om aandacht schreeuwen, dat je helemaal niet aan dit soort kleine details denkt. Maar als je later met het fotoboek thuis in de hand wil uitleggen hoe de techniek van het klettersteigen is, ga je zo’n niet-gemaakte foto vast enorm missen.

Oefening baart kunst

De kunst van het fotograferen van details is natuurlijk dat zo’n beeld het ook nog eens individueel goed doet, niet alleen binnen een verhalende serie. Daarom is het goed (en leuk!) lekker te oefenen en te pas en te onpas naar details te kijken. Met de macrolens, met de compactcamera, met de telefoon, of gewoon met een zoomlens die ook een macrostand heeft. Het hangt van je onderwerp af hoe dichtbij je precies wilt gaan. Soms kun je het af met een gewoon objectief en heb je een macrostand niet eens nodig. Ook met de telelens kun je detailopnames maken. Door details op afstand dichterbij te halen.

Vind je het leuk om in de vakantie een aantal dagen lekker ontspannen te stoeien met detailfotografie, kijk dan eens naar de zomerse fotoreis Detailfotografie in Zeeland (11-15 juli 2021).